Kako se kradu pare od privatizacije

Na račun posebnih namjena uplaćivan je novac od privatizacije preduzeća u Republici Srpskoj, između ostalog i od „Telekoma Srpske“, Rafinerije nafte Brod i drugih firmi. Od milijardu i po maraka nije ostalo skoro ništa. Novac, koji je trebalo da bude potrošen na investicije, često je korišćen za krpljenje budžeta.

Eskrou račun – tema je o kojoj u Ministarstvu finansija ne žele da govore. Koliko je trenutno novca na računu od privatizacije državnog kapitala? Ko duguje? Koliko duguje? Kada treba da se vrati novac? Gdje je utrošen novac? Na ova pitanja Ministarstvo krije odgovore. Posljednji izvještaj o izvršenju budžeta, dostupan na sajtu Ministarstva finansija, odnosi se na prva tri mjeseca prošle godine. U tom izvještaju navodi se da je na eskrou računu krajem marta 2018. godine bilo 10,8 miliona KM. Glavna služba za reviziju je utvrdila nepravilnosti prilikom pozajmica novca sa eskrou računa.

„Značajan dio novčanih sredstava sa eskrou računa (računa privatizacije i sukcesije) u proteklim godinama dat je u vidu pozajmica i zajmova (na osnovu odluka Vlade Republike Srpske).

Za pozajmice za koje nisu potpisani ugovori, odnosno za koje nisu definisane osnovne odredbe pozajmljivanja, Vlada pojedinačnim odlukama prolongira rokove povrata sredstava“, poručuju iz Glavne službe za reviziju Srpske.

Prije nekoliko dana Vlada je uzela 60 miliona maraka sa eskrou računa, odnosno od sukcesije i privatizacije, kako bi platila dospjele budžetske obaveze. Isto toliko i u iste svrhe, Vlada je sa eskrou računa uzela i 2011. godine, iako su revizori utvrdili da to Narodna skupština nikada nije odborila.

„Da li je bolje da uzmete novac sa eskrou računa ili da kasni isplata plata i penzija? Bolje je uzeti novac sa eskrou računa. U strahu su velike oči“, kaže ekonomski analitičar Goran Radivojac.

Revizori su utvrdili da su na kraju 2017. godine na eskrou računima bila 62 miliona maraka. Do kraja te iste godine na račun je trebalo da bude vraćeno 81,6 miliona. Od tog iznosa se čak 33 miliona odnose na novac korišćen za izmirenje dospjelih budžetskih obaveza.

„To je račun koji mora da bude transparentan u smislu i prikupljanja i trošenja sredstava, kao i bilo koji račun koji je vezan za Budžet. Budžet je jasno definisan, kako je planiran u potrošnji“, objašnjava ekonomista Zoran Pavlović.

Vlada, s jedne strane, tvrdi da je Srpska finansijski stabilna. S druge strane, prolongira vraćanje miliona maraka koje je pozajmila sa eskrou računa. Novi rok je 30. jun ove godine. Zašto je i za koji iznos novca pomjeren rok vraćanja – odgovora nema.

Prema revizorskom izvještaju, „Robne rezerve“ koje su u stečaju duguju 14,5 miliona. Isto toliko do kraja prošle godine trebalo je da vrati FZO po osnovu zajma. Da li su rokovi prolongirani ili su dugovanja izmirena – u Ministarstvu odbijaju da odgovore javnosti.

Sve tanji eskrou račun vlast je do sada, uglavnom, pravdala padom prihoda. Oni koji prate ekonomska kretanja predlagali su da se formira stručni tim koji bi uveo red i finansijsku disciplinu kada je u pitanju davanje, ali i vraćanje pozajmljenog novca sa posebnog računa. Na prijedlogu se sve i završilo. Nastavljeno je trošenje i davanje – bez transparentnog pokrića.