Depoziti propali – niko nije odgovarao…

Brutalna pljačka u slučaju “Viadukt” nije jedini primjer kriminala vrha vlasti u Republici Srpskoj. Nekažnjeno je prošao i misteriozni nestanak 316.400.000 KM nakon propasti Banke Srpske i Bobar banke. Odgovornost za finansijski kolaps niko nije snosio a bez milionskih iznosa depozita ostali su građani, fondovi, javna preduzeća, ministarstva, sudovi, lokalne zajednice.
Ukupna neisplaćena priznata potraživanja Banke Srpske iznosila su oko 170,7 miliona KM, pri čemu su javna preduzeća i institucije RS potraživale oko 127,7 miliona KM. Prema podacima Tužilaštva BiH, u Bobar banci ukupno je izgubljeno oko 145,7 miliona KM, uglavnom javnog novca.

BANKA SRPSKE

Banka Srpske u stečaj je ušla 2017. godine. Prema Zakonu o osiguranju depozita u Bosni i Hercegovini, depoziti građana do 50.000 KM bili su osigurani a Agencija za osiguranje depozita BiH, kako su pisali mediji, isplatila je ove iznose u roku od 60 dana preko “UniCredit banke a.d. Banjaluka”. Oni koji su na računima imali veće iznose, baš kao i javni sektor, brutalno su pokradeni.
Čak 95 miliona KM je bilo neosigurano. Ovaj iznos uključivao je depozite javnih preduzeća, institucija, kao i sudske depozite.
“Isplata ovih sredstava zavisila je od naplate kredita i prodaje imovine banke što je značilo da su povjerioci mogli očekivati samo djelimičnu isplatu”, pojašnjavali su ekonomisti.
Poseban problem, istraživala je eTRafika, predstavljali su sudski depoziti koje su građani polagali tokom parničnih postupaka. Nakon propasti banke, milioni maraka nestali su bez traga, što je primoralo mnoge građane da tuže Republiku Srpsku kako bi povratili svoj novac.

Institucije i preduzeća s izgubljenim depozitima :

– Elektroprivreda Republike Srpske: oko 33 miliona KM
– Ministarstvo finansija Republike Srpske: oko 24,2 miliona KM
– Autoputevi Republike Srpske: oko 10,2 miliona KM
– Elektroprenos BiH: oko 10 miliona KM
– Hidroelektrane na Drini: oko 5,3 miliona KM
– Fond solidarnosti Republike Srpske: oko 4,4 miliona KM
– Hidroelektrane na Trebišnjici: oko četiri miliona KM
– Mješoviti Holding Elektroprivreda RS: oko 2,6 miliona KM
– Hidroelektrane na Vrbasu: oko milion milion KM

Sudovi s izgubljenim depozitima :

– Osnovni sud u Banjoj Luci: oko pet miliona KM
– Osnovni sud u Gradiški: oko 500.000 KM
– Osnovni sud u Bijeljini: oko 1,3 miliona KM

Do 2013. godine sudovi su sami odlučivali u kojim bankama će imati otvorene račune. Međutim, tada Vlada RS preuzima Banku Srpske i naređuje sudovima da kod nje otvore račune i prebace sve depozite. Dvije godine kasnije, tadašnji ministar finansija RS a danas direktor Uprave za indirektno oporezivanje BiH Zoran Tegeltija (SNSD) zatražio je od NLB Razvojne banke da hitno otvori tri računa za potrebe osnovnih, okružnih i privrednih sudova. Rok za prenošenje salda bio je 24 sata. Stečajni postupak u Banci Srpske otvoren je 2017. godine. Vlada Republike Srpske obavezala se da će iz budžetske rezerve obezbijediti sredstva sudovima kojima je u Banci Srpske blokirano oko 15 miliona KM, kako bi mogli nastaviti s radom i isplatama. To nikada nije urađeno.

BOBAR BANKA

Tri godine ranije, samo koji mjesec nakon čudne smrti narodnog poslanika i vlasnika kompanije “Bobar” Gavrila Bobara, propala je “Bobar banka”.
Na spisku tužilaca pobrojani su deponenti čiji je novac propao :

– Fondovi kojima upravlja Investiciono-razvojna banka RS (IRB RS): 13,7 miliona KM po osnovu depozita, 2,25 miliona KM po osnovu akcija i 31,45 miliona KM po osnovu zajmova;
– Elektroprivreda Republike Srpske i zavisna preduzeća: oko 8,1 miliona KM;
– Elektroprivreda Hrvatske zajednice Herceg-Bosne (HZHB): oko pet miliona KM;
– Garantni fond RS: oko 5,5 miliona KM;
– Grad Trebinje: oko 5,2 miliona KM;
– Fond zdravstvenog osiguranja Brčko distrikta BiH: oko 14,7 miliona KM;
– Vlada Brčko distrikta BiH: oko 2,5 miliona KM;
– Hercegovačka banka u likvidaciji: oko 4,7 miliona KM; •
– Javni fond za dječiju zaštitu RS: oko 2,1 miliona KM;
– Zavod za zapošljavanje RS (Pale): oko 12,3 miliona KM; •
– Lutrija RS: oko dva miliona KM;
– Ministarstvo finansija RS: oko 9,5 miliona KM;
– Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS: oko dva miliona KM;
– Područna privredna komora Banja Luka: oko 1,3 miliona KM;
– Fond PIO RS – Bijeljina: oko 300.000 KM;
– Pošte Srpske: oko 900.000 KM;
– Bor banka Sarajevo: oko 2,5 miliona KM;
– PI Prehrana a.d. u stečaju Gradiška: oko 1,8 miliona KM;
– Petrol BH Oil Company: oko pet miliona KM po osnovu protesta po garanciji;
– Opština Rudo: oko 2,2 miliona KM;
– Opština Bileća: oko 750.000 KM;
– Osiguranje Garant Brčko: oko 1,1 milion KM;
– Privredna banka Sarajevo: oko 3,1 miliona KM;
– Republička uprava za geodetske i imovinskopravne poslove Banjaluka: oko 1,7 miliona KM;
– Zavod za zapošljavanje Brčko distrikta: oko 2,9 miliona KM;
– AD Tvornica prečistača u stečaju Rogatica: oko 1,1 milion KM.

Nakon propasti Bobar banke, odgovornost pravosnažno nije utvrđena ni za jednu osobu. U martu 2017. godine Tužilaštvo BiH podiglo je optužnicu protiv 16 osoba, uključujući tadašnju direktoricu Agencije za bankarstvo RS Slavicu Injac. Grupa se teretila za organizovani kriminal i zloupotrebe koje su dovele do štete od 122,5 miliona KM. Međutim, postupak protiv Injčeve je prebačen u banjalučki Okružni sud. Ona je u januaru 2023. godine oslobođena optužbi za nesavjestan rad u službi. Vrhovni sud RS u maju 2024. godine potvrdio je oslobađajuću presudu i tako pravosnažno okončao postupak.
Darko Jeremić, Petar Cacanović, Ana Mirosavljević, Dragan Radumilo, Sonja Kurtuma, Saša Tomić, Batrić Đurišić, Zdravko Dubov, Igor Prodanović, Snežana Vujnić (bivša direktorica IRB RS), Dragica Tomić, Goran Ignjatović, Pajo Panić, Drago Đukanović i Jefa Bošković, prema potvrđenoj optužnici Suda BiH optuženi za organizirovani kriminal u vezi s krivičnim djelom zloupotreba službenog položaja ili ovlaštenja a Jeremić i još za pranje novca, takođe su oslobođeni ili im nije izrečena kazna.

Agencija za osiguranje depozita BiH isplatila je osigurane depozite do 50.000 KM za više od 21.000 klijenata Bobar banke. Do kraja 2018. godine isplaćeno je oko 85,7 miliona KM što je 98,7% ukupne obaveze prema osiguranim deponentima. Potraživanja deponenata sa iznosima većim od 50.000 KM, gdje spadaju institucije i javna preduzeća, nisu automatski dobili povrat. Ti iznosi uključeni su u likvidacioni postupak a isplate su zavisile od prodaje imovine banke i naplate potraživanja.
Pravosuđe u Bosni i Hercegovini i tada nije bilo a ni danas nije zainteresovano za svoj posao. Građani nemaju povjerenja u sudije i tužioce. Izuzetno ozbiljne optužbe i dokazi o finansijskoj šteti pali su u vodu.
Aktuelno – baš kao i za slučajeve propalih banaka i niza drugih brutalnih pljački javne imovine i za “Viadukt” je formiran predmet. Kroz koju godinu, pokazala je praksa, pravne odgovornosti vjerovatno neće biti.

Zurnal.info / BNTV